KERNENERGIE - Nee bedankt, Ja graag?

het radium voor de geneeskunde, dat geproduceerd werd in het belangrijkste radiumbedrijf van de wereld in olen. De Amerika- nen wisten dat deze maatschappij uranium bezat maar de Belgi- sche zakenlieden hebben wijselijk gewacht tot de Amcrikanen zelf kwamen vragen om het te verkopen, om op deze wijze een betere prijs te bedingen. Na 1940 werd het Katangees ura- niumerts rechtstreeks overgevaren naar de Verenigde Staten. Dit had voor gevolg dat Belgie het enige Westeuropese land was dat met een positieve betalingsbalans uit de Tweede Wereldoorlog kwam. In Belgie werd het eerst de voedselrantsoenering opgehe- ven en het consumptiepeil van luxeprodukten, nylonkousen, koffie en grote Amerikaanse wagens lag er veel hoger dan in de buurlanden. Tussen de stapeling van grafiet en uranium had Fermi cad- miumstaven laten.aanbrengen, als veiligheid en controle, omdat hij wist dat cadmiummetaal de neutronen sterk absorbeert. Op 2 december 1 942, nog voor de stapeling voltooid was, bleek bij het uittrekken van het cadmium dat het aantal splijtingen kon stij~ gen; het lek langs de wanden van de stapel was niet groter dan de extra-neutronenproduktie door splijting. Met Brits flegma ging de Italiaan Fermi eerst lunchen met zijn collega's en vroeg na de middag werd de eerste gecontroleerde kettingreactie van een splijtingsreactie gerealiseerd. Eugen Wigner (° 1902), die later de grote specialist van neutronenstralingsschade werd, had voor Fermi als verrassing een fles Chianti; alle medewerkers hebben op het etiket getekend en deze - lege - chiantifles is het enige overblijfsel van dit historische moment. Het experiment, de eerste reactor ter wereld, zij het zonder koeling en zonder stralingsafscherming en die als codenaam CP-1 kreeg, afkorting Chicago Pile nr.1 (Ietterlijk : stapel van Chicago nr. 1), is ontmanteld. De squash-court en de tribune hebben de plaats geruimd voor urbanistische plannen en op een pleintje in Chicago staat als enige herinnering een bronzen beeld van Henry Moore. Van de knappe prestatie van de uitstekende nucleaire ingenieurs Fermi en Szilard blijft geen materieel over- blijfsel.

36