KERNENERGIE - Nee bedankt, Ja graag?

onder de vorm van grafiet. Grafiet vergt wel meer botsingen voor voldoende afremming dan deuterium, maar het kon in de periode 1940-45 gemakkelijker en in zuivere vorm worden ver- kregen. In het Manhattan District Project werd geopteerd voor zuiver grafiet. Op minder dan twee jaar tijd zijn de chemici van dit project erin geslaagd de onzuiverheden in verschillende van de toch al zeer zuivere stoffcn (fond 1939: een gehalte van slechts 0,1 °/a aan vreemde elementen) te herleiden met een factor duizend. De begrippen `ppM' (part pro million) en `nu- cleair zuiver' werden toen ge.I.ntroduceerd. Enkele atomen boor (sterk neutronenopslorpend element) op een miljoen atomen koolstof in grafiet, maakt dit laatste onbruikbaar; om introduc- tie van boor via menselijke transpiratie te vermijden, moet het nucleair zuiver grafiet met handschoenen worden behandeld. In een squash-court onder de tribune van bet voetbalveld van de University of Chicago hebben Fermi en zijn collega's de eerste kettingreactie verwezenlijkt op 2 december 1942. Opeen- volgende lagen uiterst zuivere blokken grafiet, afgewisseld met grafietblokken met gaten, vormden de moderator, alles samen zo'n 380 ton. In de gaten werden bollen zeer zuiver uranium of uraniumoxyde gelegd. Voor het Fermi-experiment had men on- geveer 40 ton uranium nodig en later nog veel grotere hoeveel- heden. Door zij.n bezetting beschikte Duitsland over uraniummijnen in Tsjecho-Slovakije, maar de verenigde staten hadden aan deze grondstof een schrijnend tekort. Als anekdote mag hier een knap staaltje van Belgische handelsgeest worden vermeld. De grootste Belgische houdstermaatschappij (en wellicht de grootste holding ter wereld door Koning Willem van Oranje in 1820 opgericht) beschikte over enorme hoeveelheden uranium uit haar mijnen in Katanga, in het toenmalige Belgisch Kongo. Dit uranium werd tot dan eerder beschouwd als een waardeloos afvalprodukt van 7. De reactor in de squash-court en uranium van Olen

35