KERNENERGIE - Nee bedankt, Ja graag?

5. Neutronen docn uranium splijten. Het dilemma van Einstein

Ook in het Kaiser-Wilhelm Institut in Berlijn werd uranium met neutronen beschoten. De fysious Otto Hahn (1879-1968) en de chemious Friedrich Strassman (1902-1980) vormden hier een multidisciplinaire ploeg die zeer systematisch en nauwgezet te werk ging. Zij vonden vele reactieprodukten na de uraniumbe- straling met neutronen en bepaalden hun chemische eigen- schappen met veel zorg. Einde december 193 8 vonden ze tot hun verwondering en ongeloof tussen deze produkten barium (atoomnummer 56), dat niet in de buurt van uranium (nr. 92) ligt en zelfs veel lager dan lood (nr. 82). Dit fenomeen was zo onverklaarbaar dat ze deze vondst niet -zoals de gewoonte is -zo vlug mogelijk publiceerden. Hahn vroeg hierover raad aan een vroegere joodse medewerkster Lise Meitner (1878-1968) die wegens het nazi-bewind uit Duitsland naar Denemarken bij Niels Bohr was gevlucht. Meitner vond zelf geen verklaring; het uiteenvallen van uranium in twee stuk- ken, in atomen die halverwege de tabel van Mendelejew lagen, was voor iedereen te fantastisch. Toch schreef Meitner aan Hahn terug dat er zoveel verrassingen werden beleefd in de kernfysica, dat niets onmogelijk leek. Ze sprak erover met haar neef Otto Frisch (1904-1979) en met Niels Bohr. Op grond van het atoommodel van Bohr kon men veronderstellen dat de uraankern inderdaad in twee halfzware elementen kan uiteen- vallen. Bohr vertelde dit in 1939 aan zijn vricnd Albert Einstein (1879-1955),dieeveneensuitDuitslandwasuitgewekennaarde Verenigde Staten van Amerika. Einstein zag onmiddellijk in dat het experiment van Hahn en Strassman 66n der bevestigingen was van de relativiteitstheorieen die hij in 1908 en 1914 had gepubliceerd, en waarin omzetting van massa in energie werd berekend (E=mc2). Hij zag ook in dat gigantische enercte- hoeveelheden konden worden vrijgemaakt uit de splijting van uranium. Aan de vooravond van Wereldoorlog 11, en met angst voor het dreigende gevaar van een regime dat hjj kende en verafschuwde, vond hij het te gevaarlijk dat deze kennis en

32

E*r-;i-.